Przedmiot do wyboru-konwersatorium autorskie

przedmioty umożliwiające prezentację oraz charakterystykę wybranych zagadnień politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Umożliwia utrwalanie wiedzy z zakresu warsztatu badawczego historyka, metodologii historii. Pomaga rozwinąć umiejętności niezbędne w samodzielnej pracy badawczej. Zwraca uwagę na metody pozyskiwania i wykorzystywania informacji.

przedmioty umożliwiające prezentację oraz charakterystykę wybranych zagadnień politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Umożliwia utrwalanie wiedzy z zakresu warsztatu badawczego historyka, metodologii historii. Pomaga rozwinąć umiejętności niezbędne w samodzielnej pracy badawczej. Zwraca uwagę na metody pozyskiwania i wykorzystywania informacji.

Literatura:

1. Augustyniak U., W służbie hetmana i Rzeczypospolitej. Klientela wojskowa Krzysztofa Radziwiłła (1585-1640), Warszawa 2004.

2. Baranowski B., Organizacja wojska polskiego w latach trzydziestych i czterdziestych XVII wieku, Warszawa 1957.

3. Czekaj A., Obywatele czy kondotierzy? Postawy obywatelskie i moralne żołnierzy narodowego autoramentu wojsk Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w., [w:] Staropolska sztuka wojenna XVI-XVII wieku. Prace ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu, red. M. Nagielski, Warszawa 2002.

4. Janas E., Wasilewski L., Społeczne aspekty rozwoju husarii w latach 1648-1667 na przykładzie chorągwi hetmana wielkiego koronnego Stanisława Potockiego i wojewody sandomierskiego Władysława Myszkowskiego, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości, t. 23, 1981.

5. Juśko E., Nobilitacje i indygenaty jako droga awansu społecznego w Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII wieku, Tarnów 2006.

6. Lenart M., Miles Pius et iustus. Żołnierz chrześcijański katolickiej wiary w kulturze i piśmiennictwie dawnej Rzeczypospolitej (XVI-XVIII w.), Warszawa 2009.

7. K. Łopatecki, „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.

8. Łoziński W., Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, Warszawa 2005.

9. Majewski W., Wojsko i służba żołnierska, [w:] Tradycje polityczne dawnej Polski, red. A. Sucheni-Grabowska, A. Dybkowska, Warszawa [b.r.w.].

10. Nagielski M., Żołnierz-obywatel w służbie Rzeczypospolitej w XVII wieku, [w:] Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem, red. Z. Anusik, Łódź 2007.

11. Parker G., Żołnierz, [w:] Człowiek baroku, red. R. Villari, Warszawa 2001.

12. Rachuba A., Oficerowie armii litewskiej z armii szwedzkiej i oficerowie armii szwedzkiej z armii litewskiej w latach 1655-1660, [w:] Wojny północne w XVI-XVIII wieku. W czterechsetlecie bitwy pod Kircholmem, red. B. Dybaś, Toruń 2007.

13. Rachuba A., Oficerowie cudzoziemskiego autoramentu w armii Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1648-1667, [w:] Od armii komputowej do narodowej (XVI-XX w.), red. Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 1998.

14. Srogosz T., Żołnierz swawolny. Z dziejów obyczajów armii koronnej w XVII wieku, Warszawa 2010.

15. Srogosz T., Życie codzienne żołnierzy armii koronnej i litewskiej w XVII wieku, Oświęcim 2018.

16. Wagner M., Rotmistrz jazdy koronnej w II połowie XVII w. Ze studiów nad zawodem wojskowym w dawnej Rzeczypospolitej, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 35, 1993.

17. Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Oświęcim 2013.

18. Wisner H., Lisowczycy, Warszawa 2004.

Dzieje metalurgii na Półwyspie Iberyjskim od starożytności do wczesnej nowożytności (na tle europejskim)

Treści programowe

1. Geologia Półwyspu Iberyjskiego - jeden z najbogatszych w złoża metali regionów Europy

2. Początki znajomości metali na Półwyspie Iberyjskim ok. 3000 r. przed Chr. – chalkolit, kultura pucharów dzwonowatych i kultura Los Millares

3. Początki epoki brązu ok. 1800 r. przed Chr. - cywilizacja El Argar, kultura Cogotas I

4. Schyłek epoki brązu ok. 1300 r. przed Chr. – rozwój cywilizacji Tartessos

5. Początki epoki żelaza ok. 800 r. przed Chr. – rola wpływów kultury pól popielnicowych, kultury halsztackiej, znaczenie kolonii greckich i fenickich, początki napływu ludów celtyckich ok 600 r. przed Chr.

6. Dalszy rozwój cywilizacji Tartessos w epoce żelaza, rozwój kultury Castro i jej zaawansowana metalurgia

7. Pojawienie się Rzymian w III w. przed Chr. – miejscowe zasoby metali jako jedna z przyczyn zainteresowania Rzymu Półwyspem Iberyjskim, stopniowy podbój Półwyspu przez Rzym do końca I w. przed Chr.

8. Organizacja eksploatacji rud metali oraz produkcji metalurgicznej na Półwyspie Iberyjskim przez Rzym – znaczenie Las Medulas jako jednej z najważniejszych kopalni złota Cesarstwa Rzymskiego, eksploatacja rud ołowiu, srebra i żelaza w okolicach Nowej Kartageny, znaczenie złóż rud miedzi w Asturii, rola kopalni Rio Tinto. Rola wprowadzonych przez Rzymian innowacji w górnictwie i metalurgii dla rozwoju cywilizacyjnego Półwyspu

9. Regres wytwórczości metalurgicznej na Półwyspie w okresie panowania Wizygotów

10. Metalurgia iberyjska czasów Al-Andalus

11. Metalurgia władztw chrześcijańskich okresu Rekonkwisty na Półwyspie

12. Późne średniowiecze i początki nowożytności – znaczenie metalurgii żelaza w Kraju Basków, rola Hiszpanii jako europejskiego eksportera żelaza, pojawienie się innowacji technologicznych (proces wielkopiecowy)

13. Wielkie odkrycia geograficzne i podbojów hiszpańskich w Amerykach – mit Eldorado jako jeden z czynników napędzających ekspansję, rola kolonii hiszpańskich jako głównego dostawcy kruszców szlachetnych do Europy

14. Eksploatacja złóż metali w koloniach a górnictwo kruszcowe i metalurgia na Półwyspie Iberyjskim w początkach okresu nowożytnego (do końca XVI w.)

15. Współczesne badania dawnej wytwórczości metalurgicznej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki analiz technologicznych i proweniencyjnych

Literatura podstawowa:

Buchwald, V. F.

2008 Iron, steel and cast iron before Bessemer. Copenhagen

Buchwald, V. F.,

2005 Iron and steel in ancient times. Historisk-filosofiske Skrifter 29. Copenhagen

Comendador Rey B. , Meunier E., Figueiredo E., Lackinger A., Fonte J., et al..

2016 Northwestern Iberian Tin Mining from Bronze Age to Modern Times: an overview. A Celebration of the Tinworking Landscape of Dartmoor in its European context: Prehistory to 20th century, Dartmoor Tinworking Research Group, May 2016, Tavistock, United Kingdom. pp.133-153. https://hal.science/hal-02024038/document

Killick, D.

2014 Chapter 2 From Ores to Metals. In: Roberts, B. W., Thornton, C. (Eds.), Archaeometry in Global Perspective. Methods and Syntheses. Springer, New York, 239-268 https://doi.org/10.1007/978-1-4614-9017-3_2

Montero Ruiz I., Rovira S.

2022 Early Copper Mining In The Iberian Peninsula: State Of The Art. Археология Евразийских Степей №2, 194-205 https://doi.org/10.24852/2587-6112.2022.2.194.205

Montero Ruiz I., Rovira S

2013 Iberia: Technological Development of Prehistoric Metallurgy. In Burmeister, S., Hansen, S., Michael, M. y Müller-Scheeßel, N. (Eds.): Metal Matters. Innovative Technologies and Social Change in Prehistory and Antiquity. Rahden/Westf.: Leidorf: 231-239 https://www.academia.edu/5730303/

Soriano E.

2015 The earliest metallurgy in the Northeast Iberian Peninsula. Origin, use and socioeconomic implications. In: Hauptmann, A. & Modarressi-Tehrani, D. (ed) Archaeometallurgy in Europe III. Proceedings of the 3rd International Conference, Deutsches Bergbau-Museum Bochum, June 29 – July 1, 2011. Der Anschnitt Beiheft 26, pp. 55-62 https://www.academia.edu/1150251/

Tylecote, R. F.

1992 A History of Metallurgy. 2nd ed. London: Maney Publishing

Literatura uzupełniająca:

Albarède F., Blichert- Toft J., Gentelli L., Milot J., Vaxevanopoulos M., Klein S., Westner K., Birch T., Davis G., de Callataÿ F.

2020 A miner's perspective on Pb isotope provenances in the Western and Central Mediterranean. Journal of Archaeological Science 121, 105194 https://doi.org/10.1016/j.jas.2020.105194

Albarède, F., Desaulty, A.-M. and Blichert-Toft, J.,

2012 A geological perspective on the use of Pb isotopes in archaeometry, Archaeometry 54, 853-867. https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.2011.00653.x

Aragón E., Montero-Ruiz I., Polzer M.E, van Duivenvoorde W.

2022 Shipping metal: Characterisation and provenance study of the copper ingots from the Rochelongue underwater site (Seventh–Sixth century BC), West Languedoc, France. Journal of Archaeological Science: Reports 41, 103286 https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2021.103286

Araque Gonzalez R. 2023 From the Atlantic to the Mediterranean and Back: Sardinia, Iberia, and the Transfer of Knowledge in Late Bronze Age Networks Open Archaeology 9.1, 20220314 https://doi.org/10.1515/opar-2022-0314

Artioli, G., Angelini, I., Kaufmann, G., Canavaro, C., Dal Sasso, G., Villa, I.M.,

2017. Long distance connections in the Copper Age: new evidence from the Alpine Iceman's copper axe. PLoS One 12 (7), e0179263. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0179263.

Azkarate Garai-Olaun, A., Martinez Torrecilla, J. M., Solaun Bustinza J. L.

2011 Metalurgia y hábitat en el Pais Vasco de epoca medieval: el asentamiento ferrón de Bagoeta, Álava (ss. VII-XIV d. C.) Arqueologia y Territorio Medieval 18, 71-89

Birch, T., Westner, K.J., Kemmers, F., Klein, S., Hofer, H.E., Seitz, H.-M.,

2020 Retracing Magna Graecia’s silver: coupling lead isotopes with a multi-standard trace element procedure. Archaeometry 62.1, 81-108. https://doi.org/10.1111/arcm.12499.

Bode, M., Hauptmann, A., and Mezger, K.,

2009 Tracing Roman lead sources using lead isotope analyses in conjunction with archaeological and epigraphic evidence – A case study from Augustan/Tiberian Germania, Archaeological and Anthropological Sciences, 1, Art. No. 177 https://doi.org/10.1007/s12520-009-0017-0

Brozio J.P., Stos-Gale Z., Müller J., Müller-Scheeßel N., Schultrich S., Fritsch B., Jürgens F., Skorna H.

2023 The origin of Neolithic copper on the central Northern European plain and in Southern Scandinavia: Connectivities on a European scale. PLoS ONE 18(5): e0283007. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0283007

Farci C., Martinón-Torres M., González Álvarez D.,

2017 Bronze production in the Iron Age of the Iberian Peninsula: The case of El Castru, Vigaña (Asturias, NW Spain), Journal of Archaeological Science: Reports, Volume 11, 2017, 338-351, https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2016.12.009.

Gener, M.

2009 Metallographic study of some 17th and 18th c. European sword (rapier) blades. In Archaeometallurgy in Europe – 2nd International Conference 2007, Aquilea, 282-293

Gener Moret, M., Romero Perona, D., González Reyero, S., García Cardiel, J.

2016 Estudio metalúrgico de las armas ibéricas hallandas el Valle de Jutia (Nerpio-Yeste, Albacete). Trabajo, armamento, ritual y comunidades de moñtana. Gladius 36, 7-31

Gimeno Adelantado J.V., Ferrer Eres M.A., Valle Algarra F.M., Peris Vicente J., Bosch Reig F.

2003 Analytical study by SEM/EDX and metallographic techniques of materials used in the iron production process during the Iberian period. Talanta 60: 895–910

Girón Pascual, R. M.

2016 ’Cruzando aceros’. El comercio de espadas entre España e Italia en los siglos XVI y XVII. Gladius 36, 161-179

Gosner, L. R.

2022 Coastal Resource Integration and Reuse in Iron Age South-Eastern Iberia: The Lead Ingots Cast from Pinna nobilis Shells. European Journal of Archaeology, 25(4), 504–522. http://doi.org/10.1017/eaa.2022.24

Killick DJ, Stephens JA, Fenn TR

2020 Geological constraints on the use of lead isotopes for provenance in archaeology. Archaeometry 62.S51, 86-105 https://doi.org/10.1111/arcm.12573

Montes-Landa, J., Montero-Ruiz, I., Castanyer Masoliver, P. et al.

2022 Traditions and innovations: versatility of copper and tin bronze making recipes in Iron Age Emporion (L’Escala, Spain). Archaeol Anthropol Sci 12, 124 https://doi.org/10.1007/s12520-020-01081-7

Nørgaard HW, Pernicka E, Vandkilde H

2021 Shifting networks and mixing metals: Changing metal trade routes to Scandinavia correlate with Neolithic and Bronze Age transformations. PLoS ONE 16(6): e0252376. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0252376

Nørgaard HW, Pernicka E, Vandkilde H

2019 On the trail of Scandinavia’s early metallurgy: Provenance, transfer and mixing. PLoS ONE 14(7): e0219574. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0219574

Rovira, S., Lopez-Medina, M. J., de la Paz Román-Díaz, Martínez-Padillar, C.

2004 Los Callejones: a Roman Republican iron mining and smelting centre in the south east of the Iberian Peninsula. Historical Metallurgy 38.1, 1-9

Tomczyk, C.

2022 A database of lead isotopic signatures of copper and lead ores for Europe and the Near East. Journal of Archaeological Science 146, Art. No. 105657 https://doi.org/10.1016/j.jas.2022.105657

Valério P., Monge Soares A., Araújo M. F., Silva R. J. C., Porfírio E., Serra M.,

2014 Arsenical copper and bronze in Middle Bronze Age burial sites of southern Portugal: the first bronzes in Southwestern Iberia. Journal of Archaeological Sciences 42, 68-80 http://dx.doi.org/10.1016/j.jas.2013.10.039

Wood, J. R., Montero-Ruiz, I., & Martinón-Torres, M.

2019 From Iberia to the Southern Levant: The Movement of Silver Across the Mediterranean in the Early Iron Age. Journal of World Prehistory, 32, 1–31. https://doi.org/10.1007/s10963-018-09128-3

Cel: ukazanie wiedzy na temat kulturowego aspektu nauki historycznej, prezentacja zmieniającej się koncepcji historii jako nauki, zapoznanie z dorobkiem historiografii powszechnej.

Cel: ukazanie wiedzy na temat kulturowego aspektu nauki historycznej, prezentacja zmieniającej się koncepcji historii jako nauki, zapoznanie z dorobkiem historiografii powszechnej.

Wykazanie mnemohistorycznych inspiracji konstruujących intelektualne narracje badaczy iberoamerykańskich. Na wybranych przykładach wskazanie kulturowego podłoża pamięci. Ukazanie wiedzy na temat kulturowego aspektu nauki historycznej, prezentacja zmieniającej się koncepcji historii jako nauki, zapoznanie z dorobkiem historiografii powszechnej.

Literatura podstawowa:

Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, red. M.Saryusz-Wolska, Warszawa, WUW, 2013.

Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i tożsamość polityczna w cywilizacjach starożytnych, Warszawa 2008.

Erll A., Kultura pamięci. Wprowadzenie, przeł. Agata Teperek, Warszawa 2018.

Tamm M., History as Cultural Memory: Mnemohistory and the Construction of the Estonian Nation, „Journal of Baltic Studies”, 2008, 39(4), pp. 499–516.

Literatura uzupełniająca:

Chwedoruk Rafał, Polityka historyczna, Warszawa 2018.

Connerton Paul, Jak społeczeństwa pamiętają, Warszawa 2012.

Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969.

Le Goff Jacques, Historia i pamięć, Warszawa 2004.

Morawiec N., „Euntes in mundum”. Jana Pawła II milenium chrztu Rusi (między teologią polityczną, historiografią a teologią historii), [w:] Polacy i Ukraińcy. Komunikacja – dialog – pojednanie, red. Marek Melnyk, Rzym–Kraków: Collegium Columbinum, 2020, s. 157-180.

Morawiec N., „Nada es absoluto, salvo la historia que no evoluciona…”: mnemohistoria w poszukiwaniach intelektualistów iberoamerykańskich, “Textus et Studia” nr 4(24) 2020, s. 183–212.

Szacka Barbara, Czas przeszły – pamięć – mit, Warszawa 2006.

Szacki Jerzy, Tradycja, wyd. 2 rozszerzone. Warszawa 2011.

Szpociński Andrzej, Kwiatkowski Piotr T., Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa 2006.

Sztuk D., Pomiędzy mnemohistorią i apokaliptyką: Pawłowy obraz kondycji "wyjścia" w Rz 8,18-25: studium egzegetyczno-teologiczne, Warszawa 2019.

Studnicka-Mariańczyk K., Morawiec N., Apples, Books, Fruit Preserves… Cultivating a History by Countess Ludwika Ostrowska, Lady of the Maluszyn Manor–in Search of the Anthropological Dimension of Historiography, „Kwartalnik Historyczny” 2022, Vol. 129: Eng.-Language Edition no. 6, pp. 29–63.

Tamm M., Beyond History and Memory: New Perspectives in Memory Studies, „History Compass”, 2013, 11(6), pp. 458–473.